140 milyar hücre, 1 milyon kilometre lif baÄŸlantısından oluÅŸan, her bir sinir hücresi küçük jeneratör gibi çalışan gizemli kutu beynin iÅŸleyiÅŸini, Prof. Dr. Nevzat Tarhan Harvard Business Review Dergisi’nde yazdı. Ä°nsan beyni hayvanlarınkinden farklı olarak sadece hayatta kalmamızla ilgilenmiÂyor; algılıyor, yorumluyor, strateji üretiyor ve karar veriyor diyen Tarhan, kiÅŸi düşünürken, hayal kurarken, heyecanlanırken ve karar verirken beynin farklı bölgelerini kullandığını ifade ediyor.Ãœsküdar Ãœniversitesi Kurucu Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan’ın Harvard Business Review Türkiye Dergisi’ndeki yazısı aÅŸağıdaki gibi.
Kadın doğum uzmanı doktor, ultrasonla anne karnındaki bebeğin hareketlerini değerlendirmek istediğinde zararsız bir deneme yapar. Çocuğun hareketi azsa anneye hemen bir çikolata verir, 30 saniye sonra çocuk hareketlenir. Çünkü annenin beyninin ödül uyan bölgesi canlanır, böylece kana mutluluk ve zevk hormonu kokteyli boca eder ve yavrucuk da bunu hemen algılayıp keyifle oynamaya başlar.
YaÅŸayan beynimiz 140 milyar hücre, 1,5 kilo gram ağırlık ve l milyon kilometreden uzun lif baÄŸlantısına sahip jelatin bir yapıÂdır ve 60 watt’lık ampul kadar enerji kullanır, vücuda giren oksijen ve glikozun dörtte biÂrini tüketir. Her sinir hücresi küçük bir jeneÂratör gibi çalışır.
Ä°nsan beyni hayvanlarınkinden farklı olarak sadece hayatta kalmamızla ilgilenmiÂyor; algılıyor, yorumluyor, strateji üretiyor ve karar veriyor. Soyut, kavramsal ve semÂbolik düşünüyor. Hayvanlar gibi yeme, baÂrınma ve cinsellik temelli somut doyumları deÄŸil hayal kurma, geleceÄŸi düşünme, anlamlılık, varoluÅŸ, plan yapma, amaç arayışı, strateji geliÅŸtirme, en uygun kararı verme gibi soyut tatminleri arıyor.
Coca-Cola, Pepsi-Cola Rekabeti ve Nörogörüntüleme
Beyin ve markalandırma arasında kesin biÂlimsel bağın kanıtlanmış olması, iÅŸletme ve iletiÅŸim bilimlerinde çığır açıcı etki yaptı.
Coca-Cola ve Pepsi-Cola rekabetinde son noktayı 2003 yılında Houston'daki Baylor Tıp Okulu'nun Ä°nsan Nörogörüntüleme Laboratuvarı Müdürü Dr. Read Montague koydu. Daha önce marka saklanarak yapılan testlerde Pepsi çok daha fazla beÄŸeniliyordu fakat bu durum pazar payına yansımıyordu. Dr. Montague 67 denekten marka saklanaÂrak yapılan ölçümlerde (blind test) beynin ödül uyarı noktası olan önputamende aktivite canlanmasını Pepsi lehine buldu. Yani denekler Pepsi'yi daha lezzetli buluyordu. AraÅŸtırmacı, deneyi burada bırakmadı.
Bu defa deneklerin markayı önceden bilerek içeceÄŸi tatmalarına karar verildi. Deneklerin yüzde 75'i Coca-Cola'yı beÄŸendiklerini söyÂledi. AraÅŸtırmacı ilginç bir tespit daha yaptı ve beynin sadece ödül uyarı noktası deÄŸil, akılcı düşünme ve ayırt etme kararından sorumlu ortaprefrontal korteks bölgesinde de hızlı kan akışı tespit edildi. Beyin akılcı düşünme ile hazcı düşünme arasında bir kaÂrar verme süreci geçirdi ve akılcı düşünme lehine karar verdi.
Bu tür deneyler dünyada hızla ve yaygın olarak yapılmaya baÅŸladı. Kullanılan sistem, zaman çözünürlüğü olan MR uyumlu QEEG ile elektriksel kayıt yapmak ve eÅŸzamanlı olarak da iÅŸlevsel beyin haritalama cihazıyla anatomik çözünürlüklü fMRI kaydı almak, böylece beynin hem elektriksel hem dolaşımsal canlılığını aynı anda ölçerek aktiviteyi tespit etmektir. Ãœlkemizde Ãœsküdar Ãœniversitesi NPÄ°stanbul Hastanesi NörobiÂlim Merkezinde benzer sistem halen aktif olarak çalışmaktadır.
Artık iÅŸ yaÅŸamında karar verirken "Hangi kıyafeti giymeliyim?" der gibi "Beynimin hangi bölgesini kullanmalıyım?" diyen yöÂneticiler fark oluÅŸturmayı baÅŸaracaklardır.
1-Karar Veren Beyin Ön beyin (Frontal Bölge)
Beynin kaptan köşküdür.
Özdenetim, öz yönetim alanları, önemli ayrıntıyı fark edebilme, ileri hedef belirleme,
Karar verme, odaklanma, muhakeme, empati, duygu kontrol, Hatayı öğrenme, soyut düşünce, soyut zevkler,
Aktif dinleyicilik, Zamanı iyi kullanma, Planlama, sıralama yapabilme, Zihinsel iz sürme, Sebat edebilme,
Kendi duygu ve düşüncesini izleyebilme, Başkalarının duygu ve düşüncelerini izleyebilme, Stratejik düşünce.
Ön arka Beyin (Ön Singulat Bölge)
Kaptanlık destek alanıdır.
Beynin vites kolu ve takımı, Ölçüsüz, orantısız, kontrolsüz endişelenme,
Kolayca hayır deme, karar verme, Düşünce tekrarlama eğilimi, Düşünceyi durdurabilme becerisi, Algılama,
Kategori değiştirme, Seçenekleri görme, Endişeyi kontrol edebilme.
2- Hisseden Beyin Derin Limbik Sistem (DLS)
Duygu jeneratörü, bilgi kayıtlan, Amigdala, hipokampus, Duygusal, sözel hafıza alanları, Koku, uyku, iştah kontrolü, Duygu durum işleyişi, Sosyal ilişki kurma becerileri yönetimi, Beyinden gelen bilgiyi alır ve tepki verir. Korku, kaygı artışı.
Basal Ganglionlar (Beyin temel düğümleri)
Davranış, düzenleme, motor aktivite, Ödül ceza sistemleri, somut zevkler, otomatik davranış alanları. Organlar ve kasların koordinasyonunu yapar.
3- Düşünen Beyin Temporal Loblar (Şakak Lobları)
Mizacı düzenler, bilgi kaydeder. Okuma, dili anlama, kullanma, iÅŸitme, yüz okuma, sosyal ip uçlarını okuma, Niyet okuma, ahlaki karar verme, Sol beyinde hesaplama, sözel öğrenme, mantık, muhakeme, analiz yapma SaÄŸ beyinde estetik algılama, duygusal ve roÂmantik öğrenme.
Bellek bozulmaları, epilepsi nöbetleri, duygu durum hastalık
4- Düzenleyici Beyin
Beyincik
Beynin yüzde 10'u büyüklüğünde fakat nöronların yüzde 50'sine ev sahipliği yapar. Motor yönetim, duruş, yürüyüş, denge, Beynin hızını, ritmini düzenler ve zamanı algılar; sadece motor değil, beş duyu, duygu, düşünce ve davranış düzenleyicidir.
Harvard Business Review Türkiye- Eylül 2013
Okunma : 4930
Ä°lgili
25 Kasım 2020
"Kişisel Haberler" içerisinde
