Prof. Dr. Nevzat TarhanStres hormonlarının beyindeki bilgi akışını nasıl etkilediği, öteden beri dikkat çeken, dikkat çektiği kadar da merak edilen bir konu. İstekler karşısında vücudun bir tepkisi olarak da tanımlanabilen stres, kötü sonuçlarıyla aslında uzak durulması gereken tepki.
Stresin bir bedeli olduğuna dikkat çeken Üsküdar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Nevzat Tarhan, stresin insanın gündelik hayatının bir parçası olmaya devam edeceğini vurguluyor. Tarhan stresin, kişi tarafından kontrol edilmesi gerektiğinin de altını çiziyor. Çünkü stres beyne direkt etki ediyor, öğrenmeyi güçleştiriyor. Rektör Tarhan fazla stresin öğrenmeyi zorlaştırdığını söylüyor. Tarhan:
STRES ÖĞRENMEYİ ZORLAŞTIRIYOR
“Az miktarda stres öğrenmeyi artırırken, fazla miktarda stres öğrenmeyi zorlaştırmaktadır.
Çoğumuz heyecanları ve çok basit şeyleri hatırlamakta zorluk çektiğimizi biliriz. Kronik Depresyon halinde beyin seneler içinde düşünceyi kullanma becerisini kaybedebilmektedir. Mamafih Alzheimer hastalığının önemli sebeplerinden birisi de kronik depresyondur.
Beyin elektriksel ve kimyasal ileti ile çalışmaktadır. Beyindeki kimyasal maddeler yeterli olmadığı zaman bilgi işlem yeterli yapılamaz. Böylece dikkat ve konsantrasyon güçlükleri, hatırlama bozuklukları ortaya çıkar. Yeni bilgileri beyne kaydetme olan öğrenme süreci ile beyin kimyasının yakından ilişkisi vardır.
AZ STRES BİLGİ AKIŞINI HIZLANDIRIYOR
Az miktar stres beyinde bilgi akışını hızlandırır, tetiktelik hali ile enformasyon sureci hızlanır. Fazla miktarda stres beyinde kimyasal alarm yaptığı için bilgi akışı ve enerjisi transferi bloke olur. Stres kimyasal olan noradrenalin fazla salgılanması, öğrenme kimyasalı olan asetil kolinin kana karışmasını önler.
KRONİK STRES ZEKÂNIN DÜŞMANI
Stres durumunda beynin savaş alarmı vermesi, korunma ve savunma amaçlıdır. Tehlike ve düşman karşısında ani ve fazla düşünmeden hareket etmesi gerekmektedir. Şu an yeni bilgi öğrenme zamanı değildir. Nitekim aynı anda kalp daha hızlı çarpar, tansiyon yükselir, içimize sıcaklık yayılır. Vücuttaki enerji depolan boşalır. Şeker, yağ asitleri, kolesterol kana daha fazla karışır. Vücuda acil enerji sağlar. Bu durumun uzun sürmesi organlara artık zarar vermeye başlar. Bu nedenle kronik stres bütün organların olduğu gibi beynin yani zekânın da düşmanıdır.
Uzun süreli öğrenimde kortizol hormonu salgısı önem taşır. Yapılan fare deneylerinde, Hipofiz bezi çıkarılmış farelerin zil sesi-yeme zamanı deneyinde öğrenemedikleri, kanlarına kortizon enjekte edildiğinde öğrenmeye başladıkları gözlenmiştir.
İlginç bir durumda fazla miktarda kortizolun yol açtığı sonuçtur. Fazla miktarda kortizol verilen farelerin öğrendikleri davranışı unutamadıkları, tekrarlayıp durdukları ve yeni şeyler öğrenemedikleri görülmüştür. Kortizol fazlalığı ile insanın psikolojik takıntısı ve psikolojik takıntıların ilaçla düzelebilmesini bu mekanizma açıklamaktadır.
Zekâmızı doğru kullanabilmemiz için stresimizi iyi yönetebilmemiz çok önemlidir.”
Şaban Özdemir (NPGRUP)
Okunma : 9182
